Adwokat Katarzyna Błaszczyk » Z polskiego na nasze – czyli słownik pojęć trudnych z kategorii „podział majątku”

Dla osób, których nie przepuszczono przez machinę edukacji prawniczej, słowa, którymi sądy beztrosko szafują w uzasadnieniach, mogą się wydawać nowomową. Dlatego poniżej minisłownik pojęć z zakresu podziału majątku wspólnego. Jak zawsze z przymrużeniem oka…

Ustanie wspólności majątkowej – ta magiczna data, o której śniliście po nocach. Czyli dzień uprawomocnienia się wyroku rozwodowego (o ile wcześniej nie ustanowiliście rozdzielności majątkowej u notariusza – bo wówczas to data wizyty u notariusza ma znaczenie). Wszystko co nabyliście od tego momentu przestaje być „wasze”, a zaczyna być „moje” i „twoje”. Do tej pory, nawet jeśli kupowałeś dla siebie samochód i nie pozwalałeś, by ktokolwiek inny siadał za kółkiem - to i tak pojazd w dalszym ciągu był wspólny. Od teraz będziesz wyłącznym właścicielem wszystkiego co kupisz.

Majątek wspólny: w dużym uogólnieniu, wszystko to co nabyliście razem od chwili zawarcia małżeństwa, o ile nie jest majątkiem osobistym (patrz. pkt. 3)

Majątek osobisty – to, czego nie dzieli się po rozwodzie. Inaczej: to, co nie wchodzi w skład majątku wspólnego. Czyli:

1. to co nabyłeś/aś przed ślubem,

2. to co otrzymałeś/aś w spadku nawet jeśli stało się to po ślubie,

3. prawa wynikające z bycia członkiem spółki cywilnej/spółki osobowej,

4. przedmioty, które służą wyłącznie zaspokajaniu potrzeb jednego małżonka: czyli rzeczy w stylu skrzypce (o ile tylko on gra)/ okulary/wózek inwalidzki/garnitur/sukienka/sprzęt wędkarski… Zabrakło mi pomysłów, ale wiecie chyba o co chodzi. Od tej reguły są wyjątki, ale o tym kiedy indziej,

5. prawa niezbywalne, które mogą przysługiwać tylko jeden osobie: czyli np. alimenty, użytkowanie, służebność osobista, dożywocie,

6. odszkodowanie i zadośćuczynienie: czyli np. renta, którą małżonek poszkodowany w wypadku dostaje od sprawcy szkody, zadośćuczynienie za krzywdę (czyli to, co w kolorowych gazetach określa się mianem „straty moralne”,

7. wierzytelności z tytułu wynagrodzenia za pracę – czyli wynagrodzenie, które przysługuje, ale nie zostało jeszcze wypłacone.

8. nagrody za osobiste osiągnięcia – tego chyba nie trzeba wyjaśniać.

9. prawa autorskie i podobne prawa twórcy,

10. przedmioty nabyte w zamian za składnik majątku osobistego. Czyli na przykład: odziedziczyłeś w spadku 300 000 zł i kupiłeś za nie mieszkanie. W takiej sytuacji mieszkanie w dalszym ciągu należy to twojego majątku osobistego.

I to koniec. Nic ponad to. Katalog jest zamknięty i nie można dopisywać sobie do niego nadprogramowych pozycji.

Podział majątku wspólnego – proces (najczęściej postępowanie sądowe, ale może być też umowa notarialna) mający na celu uczynienie z tego co było „wasze”, rzeczy które są „twoje” i „moje”. Podział majątku zaczyna się tam, gdzie kończy się wspólność majątkowa (patrz pkt. 1). Czyli innymi słowy: po dacie ustania wspólności majątkowej rzeczy i prawa nabyte w czasie trwania małżeństwa można formalnie podzielić między współmałżonków.

Małżeńska umowa majątkowa – umowa, która może być zawarta przed albo po ślubie. Po ślubie automatycznie w Waszym małżeństwie zaczyna obowiązywać wspólność majątkowa. To znaczy, że niemal wszystko co od teraz kupicie jest Wasze. Możecie jednak do tego nie dopuścić i wprowadzić umową inne zasady – wedle własnych upodobań.

Nierówne udziały – po rozwodzie majątek dzielicie po równo. Wycenia się wszystko co do złotówki i dzieli się na pół. W szczególnych przypadkach można wnieść o ustalenie nierównych udziałów w majątku wspólnym. Sąd nierówne udziały wyraża w ułamku, np. jemu 1/3, jej 2/3. Najczęstsza przyczyna ustalenia nierównych udziałów to: trwonienie majątku przez jednego z małżonków (bo np. był hazardzist(k)ą, miał(a) drugą rodzinę itp.), albo nie przyczynianie się do powstania majątku (bo ani nie pracował(a), ani nie zajmował(a) się domem).

Zwrot nakładów – dzieląc się majątkiem wspólnym, dzielisz nie tylko Wasz stan posiadania, ale oddajesz także to, co druga strona wrzuciła do wspólnej puli ze swojej puli osobistej (z czegoś co nabyła przed ślubem, z pieniędzy w darowiźnie albo w spadku - patrzy pkt. 3).